NHỮNG KỶ NIỆM TRONG HÀNH TRÌNH MENTORING CÙNG ANH QUANG HOÀNG
Đằng sau những offer đáng mơ ước tại các công ty công nghệ hàng đầu thế giới, không thể thiếu hình bóng những người mentor thầm lặng – những người không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn truyền cảm hứng và dẫn dắt thế hệ kỹ sư phần mềm trẻ Việt Nam tiến gần hơn với ước mơ toàn cầu.
Engineer Pro có dịp trò chuyện cùng anh Quang Hoàng – Software Engineer tại Google, đồng thời là giảng viên đồng hành cùng các khóa học DSA Interview và System Design Interview.
Trong cuộc trò chuyện này, anh chia sẻ hành trình đến với nghề mentor, những kỉ niệm đáng nhớ cùng học viên, cũng như góc nhìn chân thực về quá trình chuẩn bị cho các vị trí tại Big Tech.
Anh có thể giới thiệu đôi chút về background của mình và cơ duyên đến với hành trình mentor tại Engineer Pro?
Anh hiện đang làm Software Engineer tại Google. Trước đây, anh từng có thời gian sống và làm việc tại Shopee Singapore khoảng 3 năm. Trong suốt thời gian đó, anh cũng có tham gia mentor, coaching cho một số bạn, nhưng thường là ở quy mô nhỏ, theo kiểu 1-1 cá nhân, không mang tính hệ thống.
Sau này, khi biết đến Engineer Pro – lúc đó vẫn còn là một nhóm kỹ sư Việt đang làm việc tại Singapore anh khá ấn tượng với cách tổ chức và tầm nhìn của nhóm. Đặc biệt, sau khi trò chuyện với anh Hòa – founder của Engineer Pro anh thấy mô hình mentoring ở đây rất bài bản, có hệ thống và tạo điều kiện để nhiều mentor cùng đóng góp, bổ trợ lẫn nhau. Anh bắt đầu thử tham gia và đồng hành đến nay chắc cũng hơn 1.5 năm rồi.
Công việc bận rộn như vậy, điều gì khiến anh vẫn lựa chọn dành thời gian để mentor?
Có hai lý do chính anh quyết định mentor cho các bạn.
Lý do thứ nhất là niềm vui.
Anh vẫn nhớ quãng thời gian anh apply vào Google. Khi đó, có rất nhiều người đã hỗ trợ anh – cả người quen lẫn người chưa từng gặp. Người giúp anh refer CV là một bạn học cùng lớp hiện đang làm ở Google UK. Rồi có hai người anh quen tại Singapore, một người làm ở Shopee, một người ở Grab, đã hỗ trợ anh luyện mock interview trong giai đoạn nước rút.
Đặc biệt hơn, có khoảng ba, bốn người khác – anh chưa từng quen biết, chỉ tình cờ biết đến họ qua mạng xã hội. Anh mạnh dạn inbox xin lời khuyên, xin họ giúp mock interview. Dù không quen biết, nhưng họ vẫn sẵn sàng dành thời gian – những con người đang làm việc tại Google Sydney, Google Zurich, Microsoft… Chắc chắn một giờ làm việc của họ rất đáng giá, nhưng họ vẫn giúp đỡ anh chỉ vì cùng là người Việt.
Từ những trải nghiệm ấy, anh nhận ra tinh thần “give it forward” – sự cho đi không cần đền đáp thật sự truyền cảm hứng. Và bây giờ, khi đã có cơ hội làm việc ở Google, anh cũng muốn chia sẻ lại những kinh nghiệm của mình với thế hệ sau, giống như cách mà anh từng được giúp đỡ.
Lý do thứ hai là: khi mentor người khác, anh cũng đang học lại cho chính mình.
Khi giải thích một vấn đề, hướng dẫn học viên hoặc trả lời câu hỏi, anh có dịp ôn lại kiến thức, nhận ra chỗ nào mình chưa chắc, chỗ nào cần củng cố thêm. Nên với anh, quá trình mentor không chỉ là giúp người khác, mà còn là một hành trình tự hoàn thiện bản thân. Một trải nghiệm rất đáng giá.
Trong hành trình mentor tại Engineer Pro, chắc hẳn anh có không ít kỷ niệm đáng nhớ với các bạn học viên. Anh có thể chia sẻ một kỷ niệm khiến anh ấn tượng nhất cho đến hiện tại không ạ?
Thật ra để nói là “ấn tượng nhất” thì cũng hơi khó, vì có khá nhiều kỷ niệm với các bạn học viên, mỗi bạn lại có một câu chuyện riêng rất đặc biệt. Nhưng nếu phải kể ra một trường hợp gần đây khiến anh nhớ mãi, thì đó là bạn Thịnh – người vừa pass phỏng vấn vào Grab.
Điều đặc biệt là bạn Thịnh không tham gia khóa học từ đầu, mà đến gần giai đoạn chuẩn bị phỏng vấn mới bắt đầu liên hệ với anh và anh Lâm để xin hỗ trợ. Lúc đó, bạn đang học theo kiểu "nước rút", tức là tự học bằng cách xem lại toàn bộ video record của khóa học cũ, đào sâu rất kỹ những kiến thức được giảng dạy, dù không trực tiếp tham gia lớp.
Một tuần trước buổi phỏng vấn system design, bạn Thịnh nhờ anh hỗ trợ mock interview. Dù bạn đã có nền tảng tốt, nhưng lại chưa quen với cách tư duy và trình bày cho vòng system design. Sau buổi mock, anh nhận thấy bạn nắm kiến thức khá ổn, nhưng điểm yếu nằm ở cách truyền đạt: biết nhưng không biết cách trình bày sao cho rõ ràng, logic.
Anh đã góp ý rất cụ thể về cách cấu trúc lại câu trả lời, cách tiếp cận từng vấn đề cũng như những lỗi thường gặp trong system design. Tuần sau, khi bạn vào phỏng vấn thật thì đúng "tủ" luôn – mọi thứ diễn ra gần như đúng với những gì anh và Lâm đã chuẩn bị cùng bạn.
Đến vòng cuối cùng là vòng hiring manager, anh cũng dặn bạn hãy chuẩn bị lại các project từng làm, đặc biệt là những cái challenging nhất, vì rất dễ bị hỏi sâu vào đó. Đồng thời, anh cũng hướng dẫn bạn tìm hiểu trước về background của người phỏng vấn, để tạo được sự kết nối tốt hơn trong buổi trò chuyện. Vì nhiều bạn dù rất giỏi kỹ thuật, vẫn có thể trượt vòng này nếu không tạo được sự đồng điệu với người phỏng vấn.
Cuối cùng, bạn ấy đã pass và nhận được offer. Không rõ là bạn ấy đã deal lương tới đâu rồi, nhưng việc bạn đạt được kết quả như vậy trong thời gian ngắn và với sự tự học chủ động là điều khiến anh rất ấn tượng và vui mừng.
Ngoài những bạn học viên có nền tảng tốt, chắc hẳn anh cũng từng mentor những trường hợp khá "đau đầu"? Anh có thể chia sẻ một câu chuyện khiến anh phải bỏ nhiều công sức nhất không?
Nếu nói đến trường hợp mà khiến anh “đau đầu” nhất thì có một bạn thật sự để lại nhiều ấn tượng. Bạn này xuất phát điểm không phải từ ngành IT, hình như trước học kinh tế thì phải, nên gần như là… mất gốc hoàn toàn về kỹ thuật.
Lúc bắt đầu học, bạn hầu như không có nền tảng gì cả, kiểu như kiến thức căn bản về thuật toán, cấu trúc dữ liệu hay hệ thống đều chưa từng học qua. Trước đó bạn chỉ làm vài dự án nhỏ đơn giản, mang tính chất thực hành chứ chưa hề đụng đến các kiến thức cốt lõi mà nhà tuyển dụng, đặc biệt là các công ty quốc tế hoặc các công ty ở Singapore rất chú trọng trong phỏng vấn.
Thế nên gần như anh phải đồng hành và “xây lại từ đầu” cho bạn ấy: từng khái niệm cơ bản nhất, từng kỹ thuật giải bài, từng cấu trúc tư duy logic. Nhưng được cái là bạn ấy cực kỳ chăm chỉ và nghiêm túc. Bạn đã có gia đình rồi nên rất quyết tâm chuyển ngành, học hành rất kỷ luật. Có lẽ chính sự quyết tâm đó là điểm bù trừ lớn nhất cho sự thiếu hụt nền tảng.
Kết quả là sau quá trình ôn luyện, bạn ấy đã pass phỏng vấn và nhận offer từ một công ty ở Singapore vào năm 2021. Lúc đó cơ hội còn nhiều hơn bây giờ, nhưng vẫn là một kết quả đáng nể, nhất là với một người chuyển ngành, không nền tảng và lại đang làm việc tại một công ty nhỏ trong nước.
Anh thật sự ấn tượng vì bạn ấy đã chứng minh rằng, chỉ cần nỗ lực đủ lớn thì xuất phát điểm không còn là rào cản.
Theo anh, những sai lầm phổ biến nào mà các bạn mới vào nghề thường mắc phải trong việc chọn hướng đi và bắt đầu hành trình tự học?
Anh thấy có hai kiểu sai lầm rất phổ biến ở các bạn mới ra trường hoặc mới chuyển hướng sang ngành này.
Thứ nhất là học lan man, thiếu lộ trình rõ ràng. Do bây giờ có quá nhiều tài nguyên trên mạng từ YouTube, LinkedIn đến các blog, khoá học, v.v… nên các bạn dễ bị rối, không biết nên bắt đầu từ đâu. Nhiều bạn chưa nắm vững kiến thức nền tảng đã lao vào học những thứ quá nâng cao, kiểu như chưa biết bò đã học chạy vậy. Với một số công ty nhỏ thì có thể còn "qua được vòng gửi xe", nhưng nếu là các công ty lớn hoặc tuyển dụng ở nước ngoài (như Singapore chẳng hạn), thì quy trình tuyển chọn của họ rất bài bản. Họ có nhiều vòng phỏng vấn được thiết kế để phát hiện ra những “false positives”, nên chỉ cần hổng kiến thức một chút là lộ ra ngay.
Thứ hai là nhiều bạn có kỹ năng kỹ thuật rất tốt, nhưng lại thiếu kỹ năng mềm, đặc biệt là communication - kỹ năng giao tiếp và trình bày vấn đề. Có những bạn chuyên môn rất ổn, thậm chí nền tảng cực kỳ chắc, nhưng lại không biết cách truyền đạt sao cho người phỏng vấn hiểu được. Không biết cách dẫn dắt câu trả lời, không biết nhấn mạnh điểm mạnh của bản thân hay xử lý câu hỏi một cách có chiến lược. Những kỹ năng như vậy thực ra rất quan trọng, nhất là trong những vòng phỏng vấn system design hay behavioral.
Engineer Pro mình có cộng đồng alumni, dạo gần đây có nhiều bạn chia sẻ bị trượt phỏng vấn chỉ vì yếu phần communication, trong khi chuyên môn thì không hề tệ. Vậy nên, để đi đường dài, các bạn cần phát triển cả hard skill lẫn soft skill, không thể chỉ tập trung vào một bên.
Vậy điều gì tạo nên sự khác biệt ở những bạn pass được Big Tech?
Anh nghĩ điểm chung của các bạn pass được vào các công ty lớn có thể chia thành hai yếu tố chính: điều kiện cần và điều kiện đủ.
Điều kiện cần, trước hết là phải có một nền tảng vững chắc về CS Fundamental. Cụ thể, là các kiến thức fundamental — bao gồm 4-5 môn cốt lõi như: cấu trúc dữ liệu và thuật toán, hệ điều hành, database, computer networks và có thể thêm một chút về system design nếu apply vào các vị trí mid-level trở lên. Đây cũng chính là những kiến thức mà tụi anh đang mentor ở Engineer Pro. Nếu không có nền tảng này thì gần như không thể vượt qua các vòng technical interview được.
Còn điều kiện đủ mà anh thấy nhiều bạn thiếu là sự lì lợm và kiên trì. Có hai trường hợp phổ biến khiến các bạn dừng bước giữa chừng:
Một là, các bạn học rất chăm, ôn luyện kỹ càng, nhưng không dám đi phỏng vấn vì sợ. Sợ bị áp lực, sợ không nói tốt tiếng Anh hoặc sợ mình chưa đủ giỏi.
Hai là, các bạn đi phỏng vấn, nhưng sau một lần fail thì bỏ luôn. Không dám thử lại. Trong khi thực tế là phỏng vấn là một quá trình cần tích lũy kinh nghiệm, sai rồi sửa, fail rồi rút ra bài học.
Cho nên, anh thấy những bạn thực sự đi đến được cuối hành trình thường là những người có kiến thức nền vững và đủ kiên định để vượt qua nỗi sợ. Và để có được sự kiên trì đó, yếu tố cộng đồng đóng vai trò rất quan trọng. Khi các bạn tham gia một cộng đồng có người đi trước hướng dẫn, có đồng đội đồng hành, các bạn sẽ dễ được “push” qua được những giai đoạn tâm lý khó khăn nhất.
Khi nhận hướng dẫn một bạn, anh có đánh giá gì trước không?
Thực ra thì anh không đánh giá theo kiểu kiểm tra kiến thức đâu. Thường anh chỉ trò chuyện qua chat để hiểu thêm về mục tiêu và mức độ nghiêm túc của các bạn. Nhưng có một điểm rất rõ ràng mà anh luôn để ý: sự chủ động.
Nếu một bạn chủ động nhắn tin trước, chủ động tìm kiếm mentor, thì điều đó cho thấy bạn ấy đã có động lực nội tại và đã xác định rõ mục tiêu của mình. Những người như vậy, dù kiến thức ban đầu chưa mạnh, anh vẫn sẵn sàng đồng hành, vì anh tin rằng sự chủ động là một yếu tố cực kỳ quan trọng để thành công trong quá trình học và apply.
Với anh, tố chất không phải là bạn giỏi đến đâu ở thời điểm hiện tại, mà là bạn có sẵn sàng học, sẵn sàng sửa sai và tiến lên hay không. Và sự chủ động chính là dấu hiệu rõ ràng nhất cho điều đó.
Vậy khi anh hướng dẫn mentee, anh có áp dụng một lộ trình chung cho tất cả, hay sẽ tùy từng bạn mà điều chỉnh lộ trình riêng?
Lộ trình học thì anh luôn điều chỉnh dựa vào background cụ thể của từng bạn, nhưng nhìn chung, lộ trình mà Engineer Pro đang xây dựng là khá bài bản và phù hợp với đa dạng học viên.
Ví dụ như các lớp thuật toán (DSA) tại Engineer Pro được chia thành ba cấp độ:
Level 1: Dành cho những bạn mới bắt đầu, chưa có nền tảng hoặc là sinh viên năm 2, năm 3. Mục tiêu là giúp các bạn làm quen với các khái niệm và dạng bài cơ bản. Đây là bước “làm nóng” rất quan trọng.
Level 2: Phù hợp với những bạn đã có nền tảng, ví dụ như học chuyên tin, học IT chính quy, hoặc học xong level 1. Các bạn sẽ được luyện những dạng bài nâng cao hơn, thường gặp trong các buổi phỏng vấn thật.
Level 3: Dành cho các bạn muốn chinh phục Big Tech, đặc biệt là vòng phỏng vấn coding của các công ty như Google, Facebook (Meta), TikTok... Những bài toán trong level này thường khó hơn, ít gặp, đòi hỏi tư duy sâu và luyện tập lâu dài.
Ngoài DSA, bên Engineer Pro còn có System Design, chia thành 2 level, dành cho những bạn đã đi làm từ 3–5 năm trở lên, có nhu cầu apply vào vị trí Senior Engineer hoặc Tech Lead tại các công ty lớn.
Tóm lại, lộ trình của Engineer Pro đủ linh hoạt để đáp ứng nhiều đối tượng học viên, và khi mentor thì anh luôn căn cứ vào nền tảng, mục tiêu, thời gian học của từng bạn để điều chỉnh phù hợp nhất.
Khi các bạn mentee báo tin đã nhận được offer, cảm xúc của anh thế nào khi học viên báo đã nhận offer?
Chắc chắn là rất vui, nhưng niềm vui đó không hẳn là cho bản thân mình mà chủ yếu là vui cho các bạn ấy. Anh luôn nghĩ, mình chỉ đóng vai trò người hướng dẫn, còn thành quả là do chính sự nỗ lực, sự kiên trì và quyết tâm của các bạn.
Dĩ nhiên, anh cũng cảm thấy tự hào, nhất là khi thấy có nhiều bạn thay đổi hoàn toàn cuộc sống sau khi nhận offer từ công ty lớn. Có bạn lương x2, x3 điều đó thật sự là một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp và cuộc đời. Mình có đóng góp một phần nhỏ trong hành trình đó, thì đó là một điều rất đáng quý.
Anh nhớ mãi một bạn từng được nhận vào làm việc ở Singapore vào năm 2021. Bạn ấy là người chuyển ngành, không xuất phát từ IT. Sau khi nhận offer, bạn ấy đưa cả gia đình sang sinh sống và làm việc tại Singapore. Với anh, đó là minh chứng rất rõ ràng cho việc: một quyết định đúng, một mentor đúng và một lộ trình học đúng có thể thay đổi cả tương lai của một người và gia đình họ.
Theo anh, những bạn đang muốn tìm kiếm mentor nên bắt đầu từ đâu? Làm sao để biết mình đang chọn đúng người hướng dẫn?
Anh nghĩ trước khi tìm mentor, các bạn cần phải hiểu rõ mục tiêu của chính mình. Có không ít bạn nhắn tin hỏi anh xin lời khuyên, nhưng chính các bạn ấy lại chưa biết mình đang cần gì, muốn gì. Mà nếu các bạn chưa xác định được điểm đến, thì làm sao người khác có thể chỉ đường?
Ví dụ: bạn phải biết bạn đang ở điểm A và bạn muốn tới điểm B khi đó, người mentor mới có thể giúp bạn xác định con đường ngắn và phù hợp nhất. Còn nếu bạn chưa có điểm B, thì thực sự rất khó để mentor giúp một cách hiệu quả.
Lời khuyên thứ hai là: hãy học cách đặt câu hỏi. Trước khi hỏi mentor, bạn nên làm bài tập trước, tìm hiểu trước. Tránh đặt những câu hỏi quá cơ bản mà bạn hoàn toàn có thể tự tra cứu, vì điều đó không chỉ khiến mentor khó hỗ trợ, mà còn khiến chính bạn bỏ qua cơ hội rèn luyện tư duy tự học.
Ngoài ra, một câu hỏi có context rõ ràng, thể hiện được bạn đã tìm hiểu vấn đề, sẽ giúp mentor trả lời đúng trọng tâm hơn. Nếu bạn hỏi mơ hồ, không có dữ kiện, thì người mentor cũng rất khó để đưa ra lời khuyên đúng đắn – thậm chí đôi khi còn sợ trả lời sai hướng, khiến bạn đi lệch đường.
Tóm lại, biết mình cần gì và đặt câu hỏi thông minh – đó là hai điều quan trọng nhất khi tìm mentor.
Lời chia sẻ của anh Quang Hoàng là minh chứng rõ nét cho sức mạnh của sự cho đi và cộng đồng. Ở Engineer Pro, các mentor như anh không chỉ chia sẻ kiến thức, mà còn thắp sáng hy vọng cho những bạn trẻ trên hành trình đầy thử thách.
Hy vọng những chia sẻ của anh sẽ tiếp thêm động lực cho các bạn đang theo đuổi giấc mơ Big Tech!
_________________________________
Engineer Pro là một trung tâm đào tạo các khóa học chuyên sâu dành cho các software engineer. Với 100% giảng viên đến từ các Big Tech như Google, Amazon, Shopee, TikTok, … Engineer Pro đảm bảo chất lượng giảng dạy và lộ trình học tập rõ ràng, từ cơ bản đến nâng cao, giúp học viên tự tin ứng tuyển vào các vị trí software engineer trong ngành công nghệ này.
Thông tin liên hệ:
Bài viết cùng danh mục:
